Sigortacılık

Sigorta

Bir kimse veya kuruluşun belli bir ücret (prim) karşılığında parayla ölçülebilir menfaatini yasal tanımlar içinde tehlikelerden oluşacak zararlarını karşılamak üzere yapılan bir anlaşmadır. T.T.K’nin 1263’üncü maddesine göre SıGORTA “Sigorta bir akittir ki, bununla sigortacı, bir prim(ücret) karşılığında, diğer bir kimsenin para ile ölçülebilir menfaatini zarar uğratan bir rizikonun meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kişinin hayat müddetleri sebebiyle veya hayatlarında meydana gelen belli bir takım hadiseler dolayısıyla bir para ödemeyi üzerine alır” diye tanımlamıştır.

Sigorta Sözleşmesi

Sigortalının menfaatini ihlal eden tehlikenin gerçekleşmesi halinde, tazminat vermeyi veya sigortalının hayatında meydana gelen belli olaylar üzerinde ödemede bulunmayı taahhüt eder.

• Sözleşme ile her iki taraf birbirlerine karşılıklı olarak edim yükümlülüğüne altına girer.
• Sigorta sözleşmesini (poliçe) öteki sözleşmelerden ayıran özellik, sigortacının edim yükümlülüğünün gelecekte belirli olmayan olgulara(sigorta edilen menfaatin tehlikeye maruz kalmasına) bağlı olmasıdır.

Türkiye’de Sigortacılık

Türkiye’de sigorta fikri 1870 yılındaki Beyoğlu yangının sonucu olarak, yani 19. yüzyılın sonuna doğru gündeme gelmiştir.

Bu tarihten hemen sonra ülkemizde faaliyete başlayan yabancı sigorta şirketlerinin çalışmaları ilk kez 1916 yılında Sigortacılar Cemiyeti’nin kurulması ile ciddi bir düzenlemeye tabi tutulmuştur.
Cumhuriyetin ilanından sonra da o güne kadar Osmanlıca,Fransızca ve ıngilizce tanzim edilen sigorta poliçelerinin,Türkçe tanzim edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Sigortalanabilir Menfaat

Sigorta sözleşmesinin önemli bir unsuru menfaattir. Aslında sigorta güvencesi altına alınan mal veya can değil bunların üzerindeki menfaatlerdir. Bir malı: kiracı, rehinli, alacaklı malik gibi o mal ile çeşitli hukuki ilişkisi bulunan kişiler sigorta ettirebilirler. Bir hasar halinde sigorta tazminatı ödenirken bu ilişkiler göz önünde bulundurulur.

Menfaat ilişkisi

• Ekonomik maddi olmalıdır.
• Para ile ölçülebilmelidir.
• Yasal olmalıdır.

Menfaaatin ekonomik olması, para ile ölçülebilir olması aynı şey değildir. Öyle ekonomik olduğu bilinen menfaatler vardır ki para ile ölçülmesi mümkün değildir. Örneğin; değerli bir ressamın tablosunun mutlaka maddi bir değeri vardır, para ile ölçmeye kalktığınızda belli bir meblağ üzerinde anlaşmak mümkün olmayabilir. Sigortalanabilir menfaatin meşru olması gerekir. Meşru olmayan yani yasalara aykırı işlemler sonucu doğacak menfaatler sigortalanamaz. Örneğin; kaçak bir malın nakliyat sigortasının yapılması mümkün değildir.

Riziko

Riziko; karşılaşılması muhtemel bir tehlikedir. Sigortanın asıl amacı fertlerin hayatta karşılaşmaları muhtemel risklere karşı teminat verilmesidir. Sigorta ile tesadüfen oluşan zararlar önceden alınan tedbirlerle bertaraf edilmiş olur. Riziko, gelecekte olası, belirsiz ve meşru olmalıdır.

Sigorta Bedeli

Sigortalının beyan ettiği ve poliçede yazılı olan meblağdır. Sigorta bedeli, hasar halinde sigortacının ödeyebileceği en yüksek tazminat miktarını ifade eder. Sigorta bedeli ile sigorta değerinin birbiriyle karıştırılmaması gerekir.

Sigorta Değeri:Sigorta değeri, sigorta yapılan kıymetlerin günün piyasa şartlarına uygun rayiç değeridir. Hasar halinde sigortalının tazminatını tam alabilmesi için ideal olan SıGORTA BEDELı=SıGORTA DEğERı halidir.

Sigorta Tazminatı

Sigorta tazminatı; hasarın gerçekleşmesi halinde sigortacının ödeyebileceği meblağa denir. Bir sigorta tazminatına hak kazanabilmek için gerçekleşen riziko ile meydana gelen hasar arasında doğrudan ilişkisi olması gerekir. Tazminatın ödenmesinde iki önemli problem vardır.

1- Eksik Sigorta : Sigorta bedelinin sigorta değerinden az olması durumudur. Eğer sigorta bedeli gerçek değerinin altında gösterilmiş ise eksik sigorta var demektir.

ÖRNEK:
Sigorta Bedeli =10.000.000 TL.
Sigorta Değeri=20.000.000 TL. ise meydana gelecek 4.000.000.TL.lik hasarda 2.000.000.TL. ödenecektir.
Çünkü malın tamamı değil yarısı sigortalanmıştır.

Eksik sigortada, sigortalı malın hasara uğraması halinde :
a) Tam hasar maydana gelmişse, poliçede yazılı olan bedel tazminat olarak ödenir.
b) Kısmi hasarda ise
Tazminat = Hasar x (Sigorta bedeli) /Sigorta Değeri formülü ile hesaplanarak ödenir.

2- Aşkın Sigorta:
Sigorta bedelinin, sigorta değerinden fazla olması haline askın sigorta adı verilir. Bu durumda sigortalı ödemesi gerekenden fazla prim ödemesinde bulunur. Hasar halinde tazminat gerçek değeri ne ise onun üzerinden ödenir, fazladan alınan primler sigortalıya iade edilir. Eğer hasar meydana gelmezse, büyük olasılıkla aşkın sigortanın farkına varılmaz ve sigortalı fazla prim ödemiş olur. ıster eksik sigorta, isterse aşkın sigorta olsun iki durumda da sigortalının zararı söz konusu olacağından, sigorta bedeli hesaplanırken çok dikkatli olunmalıdır.

3- Mutabakatlı Değer Sigortası:
Herhangi bir hasar halinde sigorta bedeli nedeniyle, sigortalı ile sigortacı arasında bir anlaşmazlığın çıkmaması için bilhassa büyük değerli poliçelerde, teminat altına alınacak rizikonun sigorta değerinin, yapılacak bir ön ekspertiz ile tespit edilmesi ve tespit edilen bu değer üzerinde sigortalı ile sigortacının mutabık kalması zorunludur. Mutabık kalınan bu duruma bir hasar halinde iki tarafta itiraz edemez.

Sigorta Primi

Sigortacının hasar halinde ödeyeceği tazminata karşılık olarak sigorta ettiren tarafından peşinen veya taksitle ödenen ücrettir. Bu ücret; teknik olarak hesaplanan prime, masrafla komisyonlar kar gibi unsurların eklenmesiyle bulunur.

Sigorta Sözleşmesinin Kuruluşu

Sigorta Teklifi: Sigortacılıkta genellikle sigortacı tarafından sigorta ettirene sigorta edilecek rizikonun içeriği hakkında bilgi edinebilmek için önceden hazırlanmış bir soru listesi verilir. Bu listeye uygulamada Sigorta Teklifi adı verilmektedir.

Poliçe:Sigortacı ile sigortalı arasında sigorta sözleşmesinin (akdinin) yapılmış olduğunu ve sözleşme şartlarını gösteren bir belgedir. Sigorta akdinin başlaması için poliçenin düzenlenmesi şart değildir. Poliçe bir ispat vasıtasıdır.

Sigorta Sözleşmesi: Tarafların karşılıklı ve birbirlerine uygun bir şekilde rızalarını beyan etmeleri ile gerçekleşen bir sözleşmedir.
Bu sözleşmede; sigortacının sorumluluğunun başlaması için, sigortalının mutlaka prim ödemesi gerekir. Prim taksitle ödenmesi kararlaştırılmışsa sorumluluğun başlaması için primin bir kısmını ödemiş olması da yeterlidir.

Sigortacının Yükümlülükleri

Sigortacı, sigorta sözleşmesinde taahhüt edilen tazminatı ödemekle yükümlüdür. Hasar tazminatı kural olarak nakden ve defaten ödenir. Anlaşmazlık halinde yenisi sağlanarak da hasar karşılanabilir. Hayat Sigortalarında toplu ödeme ve gelir bağlama şeklinde tazminat ödemesi yapılır.

Halefiyet ve rücu hakları : sigorta şirketleri hasar tazminatını ödedikten sonra doğan “rücu” hakkını kullanarak zarara sebep olana ödetme yoluna giderler. Sigortacının, yasal olarak ödediği tazminat tutarınca sigortalısının yerine geçmesi ve onun haklarını koruması “halefiyet hakkı” adı verilir. Halefiyet hakkı, zarar verenle sigortacıyı karşı karşıya bırakır. Sigortalı, zarar verenden, sigortacı tarafından tazmin edilen aynı zarar ziyan için ikinci kez tazminat isteme yoluna gidemez. *Sigorta poliçesi düzenleme ve verme yükümlülüğü

Sigortalının Yükümlülükleri

Prim ödeme yükümlülüğü : Sigorta sözleşmesi yapılır yapılmaz saptanan prim tutarı veya taksitle ödeme şartı koyulmuşsa ilk taksiti sözleşme anında ödenmelidir.

Sigorta ettirenin ihbar yükümlülüğü : Sigorta ettiren kimse sözleşme yapılırken gerekli olan bilgileri, malını mülkünü, malı ile arasındaki menfaat ilişkisini teklif name denilen soru formu ile sigortacıya açıklamakla, sigorta müddeti içindeki değişiklikleri bildirmekle ve hasar olduğunda şirkete 5 gün içinde ihbar etmekle yükümlüdür.

Koruma önlemleri alma yükümlülüğü : Sigortalı hasarı önlemeye ve azaltmaya yarayacak tüm önlemleri almakla yükümlüdür.

Sigortalının muayene ettirmeye izin verme yükümlülüğü: Sigortalı gerek sigortalanan menfaatin konusu olan malın değerini araştırmak için gerekse hasar anında ödenecek tazminatın tespit edilebilmesi için malının muayenesine izin vermekle yükümlüdür.

Sigorta Sözleşmesinin (Akdinin) Sona Ermesi

Sigorta sözleşmesi

a) Poliçenin bitim tarihinde,
b) Bazı sigortalarda rizikonun gerçekleşmesiyle,
c) Sözleşmenin feshedilmesiyle sona erer.

a) Sigorta sözleşmesi, poliçenin bitim tarihinde sona erer. Ancak Yangın, Kasko, Trafik, Hırsızlık, Ferdi Kaza gibi süreli nitelikteki poliçelerde, sürenin bitmesinden bir ay önce şirket yeni poliçe veya tecditname hazırlayarak acentelerine gönderir.

b)Tam ziya hallerinde veya bir kereye özgü, poliçelerde rizikonun gerçekleşmesiyle akit sona erer. Örneğin, bir binanın tümüyle yanması bir nakliyat poliçesi konusu olan kamyonun devrilmesiyle malların hasarlanması gibi durumlarda sözleşme sona erer.

c) Sigorta sözleşmesi karşılıklı rıza ile feshedilebilir. Bundan başka sigortalının iyi niyet ilkesine uymaması, prim ödememesi halinde, diğer taraf sözleşmeyi feshedebilir. Ayrıca rizikonun geri kalan bölümü için tazminat ödenmesinden önce sözleşme feshedilir.

Zeylname: Poliçe yapılacak herhangi bir değişikliği belgeleyen sözleşme metnidir. Sigorta sözleşmesinin koşulları her iki taraf arasında yapılacak bir anlaşma ile değiştirilebilir. Sigorta konusunu oluşturan mal bir başkasına satılabilir, adresi değiştirilebilir veya rizikoyu ağırlaştıran bir değişiklik meydana gelebilir. Sigortacı akdi fesh ettiği takdirde işlemeyen sigorta süresine ait primleri sigortalıya iade etmek zorundadır. Sigorta akdi bakımından zaman aşımı süresi iki yıldır, yani sigorta sözleşmesinden doğan hak ve talepler iki yılda zaman aşımına uğrar. Zeylname ait olduğu poliçenin süresi kadar yürürlükte kalır.

Tecditname (Yenileme) : Tecditname poliçenin yenilendiğini gösterir bir belgedir. Tecditname ile yenilenen poliçe, eski poliçede bulunan hususlar aynen yer alır. Ancak sigortalı istediği takdirde sigorta bedelinde veya diğer konularda değişiklik yapabilir.

Reasürans: Sigorta şirketleri teminat verdikleri rizikoların anlaşması yoluyla önceden belirlenmiş bir kısmını prim karşılığında başka sigorta şirketlerine devreder ki bu işleme reasürans adı verilir.

Sigorta Türleri

A. Çifte Sigorta : Sigortanın amacı meydana gelecek hasarların ödenmesidir. Bu ödeme hiçbir zaman haksız kazanca yol açmamalıdır. Diğer bir ifadeyle sigorta ne sigortacı için haksız suretle zenginleşme aracı değildir. Bu nedenle sigortalı aynı rizikoyu birden fazla sigorta şirketlerine sigorta ettirerek hasar halinde her sigorta şirketinden tazminat alamaz.

B. Kısmi Sigorta: Sigorta olunan mefeatın değerinin tamamı önceki mukavele ile temin edilmemişse bu menfeat geri kalan değerine kadar bir veya birkaç defa daha sigorta ettirebilir. Bu taktirde o menfeati sonradan sigorta eden sigortacılar değer bakiyesinden dolayı mukavelelerin tarihi sırası ile mesul olurlar. Aynı günde yapılmış olan mukaveleler aynı anda yapılmış sayılır.

C. Müşterek Sigorta : Bir menfaat birden çok sigortacı tarafından aynı zamanda ve aynı rizikolara karşı sigorta olunan menfaatin değerine kadar mutaber tutulur. Bu taktirde sigortacılardan her biri sigorta bedellerinin toplamına nazaran sigorta ettiği bedel nispetinde mesul olur.

Sigorta Aracıları

1. Sigorta Acentasi: Sigorta şirketleri sigortalama işini yada doğrudan doğruya veya acenteleri kanalıyla yapar. Acenteler gerçek veya tüzel kişi olabilirler. 01.01.1995 tarihinde yürürlüğe giren acenteler yönetmeliğine göre acenteler üç grupta toplanmaktadır.

a) Sözleşme yapma ve pirim tahsil etme yetkilerine sahip sigorta acenteleri,
b) Sözleşme yapma yetkisine sahip olmayan ancak pirim tahsil etme yetkisine sahip olan sigorta acenteleri
c)Hem sözleşme yapma hem pirim tahsil etme yetkilerine sahip olmayan sigorta acenteleridir.

2. Prodüktör : Herhangi bir sigorta şirketinde doğrudan istihdam edilmeyen, aracı sıfatıyla çeşitli sigorta branşları hakkında sigorta olmak isteyenlere bilgi vererek sigorta sözleşmesinin şartlarını tartışma ve tehlikenin konu ve özelliklerine göre sigorta teklif namesi hazırlama yetkisine haiz ve girişimlerinin sonucu olarak komisyon almak suretiyle iş temin eden gerçek veya tüzel kişilere denir.

3. Broker : Sigorta ve Reasürans piyasanın özel profesyonel aracılarına denir. Gerçek veya tüzel kişi olabilen brokerler hem sigortacı hemde sigortalı adına hareket ederler.
Sigorta Eksperi: Güvence altına alınmış rizikonun gerçekleşmesiyle meydana gelen zarar ve hasarı belirlemek üzere faaliyette bulunan uzman kişilere denir.

Sigorta eksperi etki altında kalmayan, tarafsız, sigortacılık ve hasar konusunda yeterli teknik bilgiye sahip kişilerdir.

Sigorta Çeşitleri

• Sağlıklı Konut Sigortası
• Mal Taşıma Sigortası
• Sağlıklı işyeri Sigortası
• Taşıyıcı Sorumluluk Sigortası
• Akaryakıt Paket Poliçesi
• Tekne Sigortası
• Yangın Sigortaları
• Yat Sigortası
• Makine ışletenleri Sorumluluk Sigortası
• iınşaat Sigorta
• Gemi Tamircileri Sorumluluk Sigortası
• Makine Montaj Sigortası
• Elektronik Cihaz Sigortası
• ışveren Mali Sorumluluk Sigortası
• Makine Kırılması Emniyeti Suistimal Sigortası
• Leasing All Risks Sigortası Ürün Sorumluluk Sigortası
• Cam Kırılması Sigortası Oto Sigortası (Kasko)
• Mesleki Sorumluluk Sigortası
• İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortası
• Otel Mali Sorumluluk Sigortası
• Ferdi Kaza Sigortası
• Uçak-Helikopter Sigortası
• Motorlu Araç Mali Sigortası
• Asansör Mali Sorumluluk Sigortası
• Sorumluluk Sigortası
• 3.Kişi Mali Sorumluluk Sigortası
• Okul Servis Aracı Zorunlu Sigortası
• Koltuk Ferdi Kaza Sigortası
• Sağlıklı Aile Poli Sigortası
• Otobüs Zorunlu Koltuk Sigortası
• Sağlıklı ışyeri Poli Sigortası
• Tüpgaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
• Poli Poliçe Otel Sigortası
• Tehlikleli Maddeler Zorunlu Sorumluluk Sigortası
• Hırsızlık Sigortası
• Taşınan Para Sigortası
• Bagaj Sigortası